در این مقاله سازهای اصلی آنسامبل سازهای سنتی ایرانی را نام میبریم و سن شروع سازهای ایرانی را طبق تجربیان اساتید موسیقی بیان میکنیم.
ذکر این نکته هم لازم میباشد که سن شروع سازهای ایرانی بیان شده در گفتار زیر قطعی و متقن نمیباشد؛چه بسیار موارد نقض کننده دیده شده که این مرز بندی ها کاملا از بین میبرد.به خصوص در سنین پایین که این معدل سنی بر حسب جثه و استعداد و همراهی والدین میتواند بسیار متغیر باشد.بنابراین مرزهای بیان شده به صورت کلی میباشد.
همچنین باید در ابتدا تعریفی از نوازنده حرفه ای و آماتور را که در این گفتار بدان اشاره شده ارائه داد تا به راحتی مطالب روشن شود.
نوازنده حرفه ای را ما به آن دسته از نوازندگان اطلاق میکنیم که بعد از طی دوره های کامل آموزشی قدم در میدان تجربه میگذارند و از محضر اساتید مختلف بهره برده و سپس به صورت تمام وقت یا پاره وقت به امر موسیقی میپردازند و امر آموزش و کسب مهارت را برای خود پایان گرفته نمیدانند و مداوم در پی دانش افزایی و مهارت اموزی اند.همچنین در گروه های مختلف به امر نوازندگی مشغول و در صورت تمایل به اموزش نیز میپردازند.
نوازنده آماتور را ما گروهی اطلاق میکنیم که پس از کسب مهارت های لازم(که بسته به هدف میتوانند متغییر باشد)میخواهند به صورت شخصی به نوازندگی بپردازند.این عزیزان قصد همکاری با گروه های موسیقایی یا پرداختن به امر آموزش را ندارند و موسیقی را برای مقاصد شخصی و استفاده از آرامش آن فرامیگیرند و یا در نگاهی دیگر به طور کل به امر آموختن و مهارت اموزی علاقه مند هستند و هنر و موسیقی را برای رسیدن به این هدف انتخاب کرده اند.
این ساز را میتوان مهترین و پایه ای ترین ساز موسیقی ایرانی برای آموزش نام داد.تاثیر فراگیری این ساز برای درک ریتم کاملا آشکار میباشد.به همین دلیل بسیاری از والدین و حتی موزیسین ها این ساز را برای شروع فراگیری فرزند خویش در نظر میگیرند.
در هر سنی میتوان برای فراگیری این ساز یگانه اقدام نمود؛البته مقصود و هدف از فراگیری این ساز در هر سن باید مشخص شده باشد.اما میتوان گفت:
1-هنرجویانی که قصد شروع فراگیری موسیقی را دارند و میخواهند این ساز پایه ای را تا حدودی فرابگیرند(آشنایی مقدماتی ریتم) و در ادامه سازهای دیگری را انتخاب کنند و یا همین ساز را در سطح حرفه ای دنبال کنند.برای این مقصود سن حدود 9 سال تا 15 سال میتواند ایده آل باشد.
2-هنرجویانی با سن بالای 15 سال که به احتمال قوی این ساc را با آگاهی کامل و علاقه مندی کامل انتخب کرده اند.میتوان گفت سن خوبی برای فراگیری این ساز در سطح حرفه ای میباشد.
3-هنرجویان 30 سال بالا هم میتوانند از سطح مقدماتی فراگیری این ساز شروع کنند،اما باید بدانند به تمرین زیادی احتیاج دارند تا بتوانند در سطح عالی این ساز را فرا بگیرند.
سنتور از سازهای بسیار پرطرفدار در بین علاقه مندان موسیقی کلاسیک ایرانی میباشد.سن شروع ساز ایرانی سنتور میتواند متفاوت باشد.در زیر به دسته بندی سنی این ساز بر حسب هدف میپردازیم.
1-شروع این ساز میتواند از 7 یا 8 سال به بالا باشد.این معدل سنی بر حسب جثه و استعداد و همراهی والدین میتواند متغیر باشد.ما دراین جا چشم انداز حرفه ای موسیقی را درنظر داریم شروع فراگیری در این سن به همراهی و کمک والدین نیاز دارد.چرا که فرآیند تمرین ساز به تمرکز احتیاج دارد.پس امکان پیشرفت سریع در ساز در حدود این سنین به نسبت کندتر میباشد.اما انچه که در این سنین هنرجوی کودک می آموزد کاملا در حافظه بلند مدت باقی خواهد ماند و این یک مزیت بسیار بسیار مهم در موسیقی میباشد.ضمن اینکه علاقه شنیداری این هنرجویان از ابتدا در سمت و سوی موسیقی ایرانی قرار میگیرد که این خود باعث شکل گیری درست حس و حال حاکم بر فضای موسیقی ایرانی در ذهن هنرجو در سالهای بعد خواهد شد و کار در آینده آسانتر پیش خواهد رفت.
2-شروع از سنین 9 تا 15 سال که میتواند مناسب ترین سن برای شروع باشد.ما دراین جا نیز چشم انداز حرفه ای موسیقی را درنظر داریم.در این سن علاوه بر مزیت های گفته شه در مورد قبل میتوان گفت پیشرفت هنرجو نیز سریع تر و منسجم تر خواهد بود.چرا که امر تمرین و تمرکز با ورود کودک به مدرسه برای او تعریف شده و به این مهم واقف گردیده
3-شروع از سنین بالای 20 سال که باز هم شروع مناسبی است اما باید دانست که برای قائل شدن چشم انداز حرفه ای برای این سنین کار و تلاش چند برابری لازم میباشد.پس هنرجویان عزیزی که در این محدوده سنی شروع به فراگیری میکنند باید عزم و اراده را محکم کرده و در عرصه تلاش پاگذارندفچرا که مسیر طولانی برای نوازنده شدن حرفه ای در پیش دارند.
تار و سه تار از دسته سازهایی هستند که سایزهای کوچکتر از اندازه اصلی آنها نیز برای استفاده هنرجویان کم سال ساخته شده و در دسترس میباشد.
این سازها نیز بسته به هدف هنرجو میتواند در سنین مختلف آموزش داده شود.در زیر به دسته بندی سنی این ساز بر حسب هدف میپردازیم.
1-شروع این ساز میتواند از 7 یا 8 سال به بالا باشد.این معدل سنی بر حسب جثه و استعداد و همراهی والدین میتواند متغیر باشد.ما دراین جا چشم انداز حرفه ای موسیقی را درنظر داریم شروع فراگیری در این سن به همراهی و کمک والدین نیاز دارد.چرا که فرآیند تمرین ساز به تمرکز احتیاج دارد.پس امکان پیشرفت سریع در ساز در حدود این سنین به نسبت کندتر میباشد.اما انچه که در این سنین هنرجوی کودک می آموزد کاملا در حافظه بلند مدت باقی خواهد ماند و این یک مزیت بسیار بسیار مهم در موسیقی میباشد.ضمن اینکه علاقه شنیداری این هنرجویان از ابتدا در سمت و سوی موسیقی ایرانی قرار میگیرد که این خود باعث شکل گیری درست حس و حال حاکم بر فضای موسیقی ایرانی در ذهن هنرجو در سالهای بعد خواهد شد و کار در آینده اسانتر پیش خواهد رفت.
2-شروع از سنین 9 تا 15 سال که میتواند مناسب ترین سن برای شروع باشد.ما دراین جا نیز چشم انداز حرفه ای موسیقی را درنظر داریم.در این سن علاوه بر مزیت های گفته شه در مورد قبل میتوان گفت پیشرفت هنرجو نیز سریع تر و منسجم تر خواهد بود.چرا که امر تمرین و تمرکز با ورود کودک به مدرسه برای او تعریف شده و به این مهم واقف گردیده
3-شروع از سنین بالای 20 سال که باز هم شروع مناسبی است اما باید دانست که برای قائل شدن چشم انداز حرفه ای برای این سنین کار و تلاش چند برابری لازم میباشد.پس هنرجویان عزیزی که در این محدوده سنی شروع به فراگیری میکنند باید عزم و اراده را محکم کرده و در عرصه تلاش پاگذارند چرا که مسیر طولانی برای نوازنده شدن حرفه ای در پیش دارند.
در این جا توضیحی درباره سه تار میدهیم چرا که این ساز به اشتباه به عنوان ساز اسان معرفی میشود.باید گفت این عقیده اشتباه میباشد،زیرا این ساز نیز مانند بقیه سازها برای اجرای موسیقی ایرانی استفاده میشود،بنابراین از لحاظ رپرتوار اموزشی هیچ تفاوتی با بقیه سازهای کلاسیک ندارد.اما شاید بتوان گفت تنها از لحاظ مضراب زنی مقدار کمی از سازهایی مثل تار دارای تکنیک آسانتری باشد.
این ساز خوش نوا در بین علاقه مندان موسیقی کمتر شناخته شده است.این ساز مثل ویولن دارای سختی های اولیه آرشه کشی میباشد که بر این اساس سن شروع برای فراگیری این ساز را برای علاقه مندان توضیح میدهیم.
1-برای فراگیری حرفه ای بهترین سن شروع برای این ساز را میتوان حدود10 تا 15 سال بسته به خصوصیات هنرجو میباشد.چرا که این ساز نیاز به تربیت شنوایی دارد که این امر جز با گوش کردن فراوان موسیقی و البته انجام تمرینات مناسب حاصل نمیشود و برای رسیدن به این مقصود سالها زمان نیاز هست.پس بهترین سن شروع این ساز سنین پایین میباشد.
2-برای فراگیری حرفه ای سنین بالای 20 سال برای این ساز میتواند مناسب باشد و این درصورتی است که هنرجو همانطور که در قبل گفته شد دارای آگاهی کامل از میزان تمرین مورد نیاز برای حرفه ای شدن در این ساز باشد.
3- سنین بالای 30 سال را میتوان برای فراگیری آماتور پیشنهاد داد ،زیرا این ساز همانطور که گفته شد نیاز به تربیت شنوایی دارد.
این ساز یکی از قدیمی ترین سازهای ایرانی میباشد و فارابی تئوری موسیقی خودت را بر روی این ساز تشریح میکند.
به علت بزرگی کاسه و فاقد پرده بندی بودن دسته سن شروع این ساز را میتوان حدود 11 سالگی در نظر گرفت.
این ساز علاقه مندان زیادی در بین خانم ها نیز دارد.
قدیمی ترین ساز موجود در یک آنسامل ایرانی بدون شک ساز نی میباشد.این ساز بادی دارای صدایی بسیار دلنشین و زیباست که موسیقی را در مرتبه ای بسیار عالی و روحانی عرضه میکند.صدای این ساز شبیه ترین نواها به صدای انسان میباشد.
این ساز به دلیل ساختار ابتدایی که دارد مستلزم تلاش مضاعف برای یادگیری میباشد.هنرجوی این ساز باید با آگاهی کامل از این نکته قدم در راه آموزش این ساز بگذارد.مراحل ابتدایی پیشرفت در این ساز به کندی پیش خواهد رفت و گذشتن از دوره ابتدایی و متوسطه این ساز کمی زمان بیشتری را نسبت به سازهای دیگر احتیاج دارد.
سن مناسب برای شروع این ساز زمانی ست که دندانهای شیری افتاده و دندانهای دائمی هنرجو کاملا فرم و شکل اصلی خود را گرفته باشند.بنابراین ترجیح برای شروع به منظور حرفه ای شدن این ساز سن حدود ده تا پانزده سال میباشد.البته به مانند سازهای دیگر بسته به چشم انداز هنرجو برای فراگیری ساز این سن کاملا میتواند تغییر کند.
برای نوازندگی در سطح آماتور از بیست تا سی سال هم میتواند سن مناسبی باشد.