ساز نی از جمله قدیمی ترین سازهای اصیل ایرانی است و در دسته سازهای بادی قرار می گیرد.این ساز از یک لوله استوانه ای ساخته می شود و دارای 5 سوراخ در جلو 1 سوراخ در پشت میباشد علاوه بر این از جمله سازهای بی زبانه است و صدای آن از طریق دمیدن نفس نوازنده به درون آن ایجاد می شود و سپس نوازنده ساز ،با باز و بسته کردن سوراخها توسط انگشتان هر دو دستش، طول موج ارتعاش را کم و زیاد می کند و به این طریق صدای خارج شده زیر و بم می شود.
وسعت صدای ساز در حدود 2 اکتاو و نیم است ولی با فشار هوا ، اجرای صداها در اکتاوهای بالاتر نیز امکان پذیر است و با آن می توان ویبراسیون،نت های مقطع،تریل،ترمولو،نگهداشتن نت پایه و… را اجرا کرد.
این ساز تقریبا در تمام نقاط ایران رواج دارد و با اندکی تغییرات با نامهای مختلفی نامگذاری شده است که از آن جمله می توان به نی هفت بند،دوزله،قره نی و…اشاره کرد.
زمانی که از این ساز نام برده میشود بیشتر “نی هفت بند” مد نظر است که طرفداران بیشتری در بین نوازندگان دارد.
